Vmbo-leerlingen over keuzevak Circulair Bouwen: ‘Wij zijn heel anders over materiaalgebruik gaan denken’

26 september 2022 | ‘Maak een wandpaneel van gebruikt materiaal.’ Dat was de opdracht die derdejaars vmbo-leerlingen van TalentStad kregen bij het keuzevak Circulair Bouwen. Van latten uit bedbodems maakten ze een basisontwerp waarmee je alle kanten op kunt. Schilderen, bekleden met stof of met bijvoorbeeld groen; je kunt ze per stuk gebruiken, als sierwand of als akoestisch paneel. ‘Door circulair te denken, krijg je allemaal nieuwe ideeën’, zeggen de leerlingen.

Over niet al te lange tijd kunnen er geen huizen meer gebouwd worden, want dan is het materiaal op, leerden TalentStad-leerlingen Sven Helweg, Milan Hasselt, Bryan van der Kolk en Mike Dollenkamp. Ze volgen het profiel BWI (Bouwen, Wonen, Interieur) en overwegen timmerman te worden, of een ander beroep in de bouw te kiezen. Ze kozen het keuzevak Circulair Bouwen. Het keuzevak is een pilotproject van de zes samenwerkende partijen Deltion College, sloopaannemer Lagemaat, Groothuis Bouwgroep, TalentStad, Sterk Techniek Onderwijs en Kringloop Zwolle.

‘Circulair bouwen zou een verplicht vak moeten worden’
De leerlingen ontwierpen en maakten het wandpaneel, en namen ook samen met studenten Middenkaderfunctionaris Bouw van het Deltion College deel aan een excursie naar Amsterdam, georganiseerd door Lagemaat en Groothuis. Ze namen een kijkje bij de circulaire demontage van de tijdelijke rechtbank, die weer opgebouwd wordt in Enschede als bedrijvengebouw. Er ging een heel nieuwe wereld voor de leerlingen open.  ‘We hebben geleerd dat je niet alles weg hoeft te gooien. Alles is opnieuw te gebruiken’, ontdekten ze. ‘Eerst bedacht je iets, dan kocht je hout en dan maakte je er iets van. Nu kijk je eerst naar wat voor materiaal je hebt, en wat je ermee kunt. Je krijgt er allemaal ideeën van. Behalve het wandpaneel hebben we bijvoorbeeld ook een trap van een pallet gemaakt.’ Ze vonden het een interessant en leuk keuzevak. ‘Waarom gebruiken we eigenlijk nog steeds nieuwe materialen? Circulair bouwen zou een verplicht vak moeten worden op school. Het is een heel belangrijk onderwerp.’ En gelukkig wordt circulair bouwen binnenkort inderdaad een vast onderdeel in het beroepsonderwijs.

Waardevolle samenwerking
Docent Etienne Wong van TalentStad is trots op zijn leerlingen. ‘We zitten in een periode dat er in de wereld ongelofelijk veel verandert en aan de hand is: corona, milieu, energie, oorlog. Ik vind het heel mooi om te zien hoe flexibel onze leerlingen zijn en hoeveel ze aankunnen. Geweldig hoe ze door dit keuzevak anders naar hun ambacht zijn gaan kijken. Het is heel belangrijk om ze op deze leeftijd al bewust te maken van circulariteit.’ Het keuzevak Circulair Bouwen voor de profielen BWI en PIE (produceren, installeren en energie),  is een pilotproject. De samenwerking tussen de verschillende bedrijven en onderwijsinstellingen is wat Etienne betreft essentieel. ‘Meer mogelijkheden, meer kennis en knowhow, meer inspiratie: door de samenwerking kun je je leerlingen veel meer bieden. Dat maakt het heel waardevol.’

Ambachtelijk vakmanschap
Francisco Navarro is architect en senior docent circulaire bouw en architectuur op het Deltion College, en aanjager van het project. ‘Deltion College kijkt altijd naar manieren om de doorlopende leerlijnen te versterken. Dat is ook één van de doelstelling van het initiatief Sterk Techniek Onderwijs. We merkten dat het thema circulariteit nog niet goed geland was op het vmbo. Daarom hebben wij de handen ineen geslagen om deze pilot te gaan draaien, waarbij we echt insteken op bewustwording, op een veranderende mindset. We zijn van plan om dit project uit te breiden in de regio, want het is van belang voor zowel onderwijs als bedrijfsleven dat de bouwers van de toekomst circulair onderlegd zijn. En daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen.’ Francisco legt uit hoe gebruikte bouwmaterialen in 3D in een databank worden opgenomen. ‘Het sloopbedrijf zet er bijvoorbeeld kozijnen in, de architect kijkt welke kozijnen passen in zijn 3D-model en de bouwer monteert ze op maat en demonteerbaar in het project. Daar komt echt wel ambachtelijk vakmanschap bij kijken.’ Hij is blij met het effect dat het project heeft. ‘Het is geweldig om te zien hoe groot de impact van zo’n relatief klein project is bij de leerlingen. Ze kijken nu met een hele andere bril naar grondstoffen. En met hun ontwerp kun je alle kanten op.’

Steeds duurzamer
Erik Hakvoort is bedrijfsleider van kringloopbedrijf Noggus&Noggus in Ommen, waar de wandpanelen een plekje krijgen. ‘De bewustwording groeit, de klanten zijn steeds meer ingesteld op duurzaamheid’, vertelt hij. ‘Dat merken we ook aan de verkoop van de gepimpte meubelen van de vmbo-, vso- en praktijkschoolleerlingen van Thorbecke in Bedrijf. Mensen zijn bereid om daar meer voor neer te leggen dan voor standaard gebruikte meubelen. Ik denk dat er ook zeker belangstelling zal zijn voor deze wandpanelen. We hebben gevraagd of TalentStad er meer kan leveren, zodat we ze op een mooie manier kunnen etaleren. Dit is weer zo’n prachtig project dat precies in de doelstellingen van WaardeRing past.’