Van afval tot circulariteit: ‘Een lastige, maar mooie uitdaging’

3 juli 2024 | Sinds september 2023 maakt Luck van der Burg, beleidsadviseur circulariteit en afval bij de gemeente Zwartewaterland, deel uit van het WaardeRegio-team van WaardeRing, waarin ook de gemeenten Zwolle, Ommen, Dalfsen en Staphorst zijn vertegenwoordigd. Luck vertelt over zijn werk, zijn passie en zijn ambities.

Je bent beleidsadviseur circulariteit en afval. Wat houdt dat in?
‘Ik ben onderdeel van het team duurzaamheid, dat bestaat uit acht collega’s. Het team zet mooie stappen op het gebied van duurzaamheid, de dynamiek is heel prettig. Circulariteit en afval zijn onderdeel van duurzaamheid. Ik hou mij bezig met afval en de kwaliteit van de grondstoffen in de gemeente: hoe kunnen we als gemeente afvalinzameling optimaal faciliteren, en de kwaliteit van het ingezamelde huishoudelijk afval zo hoog mogelijk krijgen om het goed aan te leveren voor recycling. Ik hou me ook bezig met circulariteit. De Nederlandse economie moet in 2050 volledig draaien op herbruikbare grondstoffen: hoe gaan wij als gemeente bijdragen aan deze transitie. We verkeren net als andere gemeenten nog in de beginfase, we tasten af wat we kunnen doen en wat onze rol is.’

Waar ben je bijvoorbeeld concreet mee bezig?
‘Op het gebied van afval hebben we de actie “Terugwinnaars” om te zorgen dat de inwoners hun afval zo goed mogelijk scheiden. Dat doen we sinds kort met behulp van voorlopers: mensen van ROVA die de containers controleren op vervuiling controleren de containers op vervuiling. Als de container vervuild is, hangt de ROVA-medewerker een kaart aan de container en schrijft daarop wat niet in de container hoort, waardoor die blijft staan. Door ook richting inwoners over de juiste manier van afvalscheiding te communiceren, proberen we de vervuilingsgraad naar beneden te krijgen. We werken hier met diftar, mensen betalen voor restafval. Op zich gaat het in de gemeente Zwartewaterland heel goed met de afvalscheiding. Het landelijke gemiddelde is 100 kilo afval per huishouden per jaar, bij ons is dat 47 kilo. Dat is een geweldige prestatie van onze inwoners. Het wordt dus steeds normaler om afval goed te scheiden, daar ben ik heel blij mee.’

Heb je nog meer ambities?
‘Circulariteit is voor ons als gemeente een  van de grote uitdagingen. Dat heeft meerdere redenen: beperkte financiële en personele middelen, maar ook een abstracte ambitie vanuit het Rijk: onvoldoende duidelijk. Het streven is in 2050 Nederland 100% circulair, maar wat houdt die 100% precies in? Het is onderzoeken hoe we als gemeente gaan bijdragen aan de ambitie. In 2030 moeten we 50% minder primaire grondstoffen verbruiken. Ook daarin moeten we als gemeente, in samenwerking met de regio, onze eigen weg in zien te vinden. Hoe kunnen we met inwoners, bedrijven, organisaties en andere gemeenten onze krachten bundelen om die transitie op gang te brengen? Vandaar dat we graag deel uitmaken van WaardeRing.’

Hoeveel invloed heb je als gemeente?
‘Als gemeente moeten we goed definiëren wat ons rol is binnen circulariteit. Die verschilt per doelgroep. Je rol naar inwoners is anders dan naar ondernemers, en naar andere gemeenten. We zitten als het ware nog in de pioniersfase. De circulaire economie loopt wat dat betreft zo’n tien tot vijftien jaar achter op de energietransitie, dus daar valt nog een wereld te winnen. Het is een uitdaging, maar ik krijg juist energie van de verandering richting een circulaire economie en daar zet ik me volledig voor in.’

Heb je het gevoel dat je in jouw rol iets kunt betekenen op dat gebied?
‘Ja. Vorig jaar heb ik mijn master circulaire economie gehaald; ik ben onder andere opgeleid om op een andere manier naar de economie te kijken. Van de huidige lineaire economie naar een circulaire economie vraagt om een fundamenteel ander manier van denken en doen. Kijk, afval is tastbaarder en concreter dan circulariteit. Op het gebied van afval werken we goed samen met ROVA. Die heeft de mankracht en de slagkracht om daar ook echt kwalitatief goed op in te zetten, om te meten, te wegen en dergelijke. Op het gebied van circulariteit zijn er ook wel meetinstrumenten die steeds beter worden, maar circulaire meetbaarheid is nog iets wat echt vorm moet gaan krijgen. Het is een hele interessante ontwikkeling.’

Circulariteit klinkt als een persoonlijke passie, wat heb je ermee?
‘Circulariteit en duurzaamheid heeft me altijd geïnteresseerd. Het komt voor een deel door de opvoeding van mijn ouders. Zij hadden een camping in Heino. Daar ben ik opgegroeid en daar was ik altijd al bezig om afval op te ruimen, creatief om te gaan met spullen, het park netjes te houden, spullen te hergebruiken en op een andere manier in te zetten. Daarom ben ik na de opleiding Ondernemerschap en Retailmanagement de master Circulaire Economie gaan volgen. Het was pittig, elke dag vanuit Heino naar de HAN in Nijmegen, maar ik was heel gemotiveerd. In de opleiding ben ik zo breed mogelijk opgeleid over circulaire economie. Het is een onderwerp dat invloed heeft op verschillende aspecten, zoals de natuurlijke, sociaal-relationele, intellectuele, ecologische, financiële en materiële waarde. Transformationeel leiderschap was ook onderdeel van de opleiding: hoe krijg ik als persoon een transformatie op gang en hoe begeleid ik dat succesvol. Daarnaast lag de focus op algemene kennis over circulaire economie en ook op businessmodellen, verdienmodellen. Heel divers.’

Wat wil je over vijf jaar bereikt hebben?
‘Ik ben ambitieus, maar ook realistisch. Het is tegenwoordig heel lastig om stippen op de horizon te hebben, omdat alles zo snel verandert, de ontwikkelingen volgen zich in een razend tempo op. Bovendien gaat het bij de circulaire economie niet om één aspect, maar je moet steeds de hele keten aan partners en leveranciers, van grondstof tot eindproduct, het hele proces, circulair zien te krijgen. Iedereen moet mee in dezelfde beweging en dat is een hele uitdaging. Maar je moet ergens beginnen. Wat ik in ieder geval graag zou willen bereiken is bewustwording: weten wat circulariteit voor invloed heeft op jouw werk als ambtenaar in verschillende vakgebieden. Hoe denken we na over circulariteit en duurzaamheid in de brede zin. Als gemeente is het belangrijk om te weten waar je invloed op hebt en daar vervolgens stappen in te zetten richting circulariteit, bijvoorbeeld op het gebied van inkoopbeleid en eisen voor aanbestedingen.’

Hoe bevalt je rol bij WaardeRing?
‘Ik vind het superleuk. Ik merk dat er mensen zijn met dezelfde passie voor circulaire economie. Dat praat heel fijn. Ik krijg er energie van om aan de slag te gaan. We inspireren elkaar, we doen nieuwe ideeën op, we initiëren en ondersteunen goede initiatieven. Er is zoveel mogelijk met en vanuit zo’n netwerk. En je leert al doende, dat is heel leuk om te zien. De partnerbijeenkomsten zijn motiverend en inspirerend. De mensen van Road2Work laten bijvoorbeeld met hun prachtige verhaal zien dat het allemaal circulair kan. Door dat soort praktijkvoorbeelden krijg je vertrouwen. Die energie neem ik mee in mijn werk binnen de gemeente en richting mijn collega’s. En je zoekt de partners onderling ook op om mee te sparren. Zo heb ik vanmiddag een afspraak met een collega in Dalfsen. Het is mooi dat je als kleinere gemeenten ideeën kunt uitwisselen. En zo is WaardeRing echt van waarde.’