Van afgedankte mondkapjes tot oude dekens: Atelier Noggus weet raad

18 oktober 2023 | ‘Wie heeft belang bij een paar pallets onverkochte katoenen mondkapjes van de Wehkamp’, stond er een tijdje terug op de WaardeRing-app. Daarop worden regelmatig overgebleven producten, restpartijen en tot grondstoffen om te buigen ‘afval’ aangeboden. Atelier Noggus zag meteen mogelijkheden. Even later stonden aan de Strangeweg in Ommen tientallen dozen met duizenden mondkapjes op de stoep. ‘We hadden nog geen idee wat we ermee zouden gaan doen’, vertelt coördinator Bernardien Brinkhuis. ‘Maar daar maken we ons nooit zorgen over, het bruist hier van de duurzame creativiteit en de circulaire vindingrijkheid. Dit soort materialen prikkelt onze fantasie.’ En dat blijkt uit de kussens, geurzakjes en mobielen die er inmiddels vervaardigd zijn.

‘De plooien van de mondkapjes zijn uitdagend’, vertelt Bernardien. ‘Ze zijn ook niet allemaal van hetzelfde formaat en de kleuren verschillen. We hebben eerst eens een doos uitgepakt, een aantal uit elkaar gehaald, ze weer weggelegd en vervolgens bedachten we dat we er kussens van konden maken. Een groep was lavendel aan het snoeien en toen kwamen we op het idee om er ook geurzakjes van te maken. Op dit moment zijn we aan het nadenken over sjaals met voering, daar is dit fluffige gerimpelde materiaal leuk voor. Het prikkelt je fantasie, die circulariteit.’

Iedereen in z’n kracht
Er gebeuren mooie dingen in Atelier Noggus. Op dinsdagochtend, woensdagochtend en donderdag werken gemiddeld zo’n vier mensen per dagdeel samen aan de bijzonderste projecten. Ieder van hen brengt z’n eigen talent in. Neem Khaldiya. Zij geeft als ware kunstenares al scheppend, knippend en naaiend elk materiaal een tweede leven, terwijl ze ondertussen steeds beter Nederlands leert spreken. Gepensioneerde coupeuses brengen hun kennis en kunde in en over. Jeannette kwam ooit bij Atelier Noggus om te naaien, maar zorgt nu voor structuur en bijvoorbeeld de administratie. ‘Ik boek producten in, hou cijfers bij’, vertelt ze. ‘We hebben dit jaar 320 producten over vijf filialen verspreid verkocht, de omzet was 4500 euro. Het is goed om vast te leggen wat we doen en bereiken en ik vind het leuk werk.’ En zo zijn ze ook in het bedenken van taken creatief bij Atelier Noggus. ‘De één wil nieuwe ontwerpen bedenken, de ander wordt bij wijze van spreken lekker zen van steeds hetzelfde naaien op de lockmachine’, zegt Bernardien. ‘Ieder vindt hier z’n eigen plekje.’

Zoveel mogelijk hergebruik
‘Dit jaar hebben we al heel veel gemaakt’, vertelt Bernardien. ‘En dat gaat van tassen van leer en dekens tot kussens en kimono’s.’ Ze laat een schouderriem zien die gevlochten is van uit leer gestanste vormen. ‘Van een prijs die we als Atelier Noggus wonnen, heb ik twee stansmachines aangeschaft. Eentje staat bij het arbeidstrainingscentrum hier in Ommen, waar leerlingen voor ons stansen. De andere staat hier. Nu kunnen we de restanten leer die we overhouden ook nog gebruiken. We vlechten riemen en banden, maar we stansen ook benodigdheden voor leuke do-it-yourself-pakketjes.’ Ze laat zien hoe je uit een merkwaardig gesneden leren lapje in één beweging een olifantje kunt maken, door er een draad door te rijgen en aan te trekken. ‘Kinderen vinden dit geweldig, we hebben er onlangs workshops in gegeven. Je kunt ook vormen voor andere dieren stansen.’ Ze kijkt peinzend naar een hoopje minuscule leren driehoekjes dat overgebleven is na het uitstansen van de vlechtbare vormpjes. ‘Hier bedenken we ongetwijfeld ook nog wel een leuke toepassing voor.’

Herinneringstassen
Khaldya is druk in de weer met lapjes leer. ‘Ik maak van een oude jas een nieuwe tas’, vertelt ze. Een patroon heeft ze niet nodig, het zit allemaal in haar hoofd. ‘Ik kijk, ik denk, ik probeer het uit. Tassen, kussens: ik vind alles mooi om te maken. Elke keer komt hier wat nieuws en bedenk ik weer wat anders. Dat is echt heel leuk.’ ‘Laatst bracht een klant hier drie leren jassen. Ze vroeg of we er tassen van konden maken’, vertelt Bernardien. ‘Khaldya maakte er zes. De klant vond ze zo mooi, dat ze alle zes heeft gekocht om uit te delen aan kinderen en kleinkinderen. Haar man was net overleden en het waren een soort herinneringstassen.’

Project Refashioning
‘We kunnen speciale verzoeken doen aan het textielsorteercentrum in Staphorst of in Zwolle en zij leggen dan materialen voor ons apart’, vertelt Bernardien en ze laat een yogapoefje zien uit gordijnstoffen. Jeannette toont twee kimono’s. ‘Ooit bedacht ik dat we kimono’s moesten gaan maken, maar de tijd was nog niet rijp. Nu loopt iedereen ermee. Atelier Noggus gaat met de trend mee. We willen ons bezig gaan houden met refashioning. We combineren bijvoorbeeld oude overhemden met oude spijkerbroeken tot een mooi nieuw kledingstuk.’ Bernardien staat bij doos met afgedankte dekbedovertrekken. ‘Hier maken we tassen van’, vertelt ze. ‘Leerlingen van (v)so-school Boslust die hier wekelijks met hun docent komen, scheuren voor ons de naden alvast af. Ze vinden het geweldig, ook omdat ze zien wat we er uiteindelijk van maken.’

Vrijwilligers gezocht!
In de vensterbank staat een flesje met een boeketje van knopen gemaakte bloemen, ook een concept voor een DIY-pakketje. ‘We hebben zóveel ideeën en zo weinig tijd’, zegt Bernardien. ‘Daarom willen we graag uitbreiden: meer dagdelen in de week, meer vrijwilligers.’ Ook qua ruimte? ‘Nee, we hebben wel eens gedacht over een aparte locatie voor Atelier Noggus, met veel ruimte, grote tafels, allemaal machines en plek voor tien mensen tegelijk, maar dan is de charme weg. En de inspiratie. Wij zitten hier middenin de duurzame dynamiek, daar krijg je zoveel ideeën van. Bovendien willen we niet het risico lopen om een productiebedrijf te worden dat alleen maar lopende band-werk doet.’ Atelier Noggus heeft nu soms al moeite om alle verkooppunten te bevoorraden: de Schatkamers in Ommen en Zwolle, de eigen winkel in Ommen, en de Noggus&Noggus-vestigingen in Hasselt en Staphorst. ‘Met meer mensen en meer dagdelen, kunnen we de vraag beter aan.’ ‘Je hoeft geen ervaring te hebben’, zegt Jeannette. ‘Het is wel belangrijk dat je het leuk vindt om iets te maken, om creatief bezig te zijn. Belangstellenden zijn welkom om een kijkje te nemen.’

Atelier Noggus loopt gewoon als een trein. ‘Mensen weten ons inmiddels te vinden. Niet alleen om onze producten te kopen, maar ook om te helpen’, zegt Bernardien. ‘Laatst hebben we bijvoorbeeld een zeilnaaimachine gedoneerd gekregen, een krachtige machine waarmee je ook leer kunt naaien. Daar ben ik heel blij mee, want met onze leren producten onderscheiden we ons van andere ateliers. En we worden er steeds beter in, onze artikelen worden steeds mooier.’ Maar het gaat haar niet alleen om de verkoop daarvan, maar ook om bewustwording te kweken. ‘Met onze producten willen we ook mensen inspireren. Maak het na, bedenk zelf iets inventiefs: er is weinig zo leuk als van oude materialen mooie nieuwe spullen te creëren.’