ROVA en WaardeRing: op weg naar circulaire bewustwording

Afvalinzamelaar en groenbeheerder ROVA heeft sinds september een nieuwe directeur met nieuwe invalshoeken. Roger Beuting wil glans geven aan ROVA, de samenwerking met de private sector versterken en de circulaire bewustwording bij de consument vergroten. ‘Ik heb een bepaalde bevlogenheid met wat ik wil bereiken en daar past circulair ambachtsnetwerk WaardeRing prima in.’

‘In mijn optiek heb je mondiale, internationale, landelijke én regionale beweging nodig om circulariteit te bereiken’, zegt Roger. ‘Vooral de regionale beweging is heel belangrijk om de intrinsieke motivatie van de mensen aan te wakkeren. WaardeRing speelt daar een heel belangrijke rol in. Het betreft een microbeweging die niet alleen bijdraagt aan bewustwording, maar ook duidelijk een sociaal element in zich heeft. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben een nadrukkelijke rol binnen het netwerk en  verrichten goed werk. Zij zorgen ervoor dat materialen echt op een heel hoog niveau kunnen worden hergebruikt. Het gaat vaak om relatief kleine volumes, maar dat maakt niet uit, omdat het die  bewustwordingscomponent zo in zich heeft. Dat vind ik prachtig. En wat ik ook zo leuk vind aan dit lokale circulaire ambachtsnetwerk: het is een platform waarop allerlei nieuwe ontwikkelingen eens goed getest kunnen worden. Dat maakt het een geweldige proeftuin.’

Nieuwe mogelijkheden

‘Wij maken graag deel uit van WaardeRing. ROVA deelt kennis, verzorgt diensten en heeft locaties waarmee we kunnen faciliteren. Het mooie van WaardeRing vind ik dat het netwerk gebruik maakt van alles wat bij de partners aanwezig is. En die partners blijven voortdurend in ontwikkeling, waardoor ook WaardeRing voortdurend in ontwikkeling blijft. De toekomst in ogenschouw nemend, hebben wij bijvoorbeeld in Zwolle een groot, belendend stuk grond gekocht. Het is het laatste deel wat nog aan ons huidige perceel toegevoegd kan worden. Zwolle groeit, heeft een hoge aantrekkingskracht, dus we hebben meer ruimte nodig zodat we het milieubrengstation kunnen opschalen. Wij moeten kunnen borgen dat de honderdduizenden tonnen afval die hier passeren, verwerkt kunnen worden; dat de grondstoffen die wij van hieruit transporteren richting recycle-industrie van hoogwaardig niveau zijn. De invulling van het nieuwe gedeelte is nog niet in beton gegoten. Je zou je voor kunnen stellen dat je over de weegbrug links het afvalstation hebt, en dat zich rechts een ambachtscentrum bevindt, waar bewerkingen kunnen worden gedaan om materiaal te demonteren of te refurbishen. Ik zeg niets toe, maar ik kan me er wel iets bij voorstellen.’

Verbinding publiek en privaat

Roger heeft meer plannen. ‘ROVA is een organisatie van overheden en voor overheden, en wij richten ons sec op het verzorgen van onze publieke taak. Daar is ROVA heel zuiver in: we bemoeien ons niet met de private wereld. Ik zie het vanuit mijn 25-jarige private achtergrond wel als mijn taak om privaat en publiek meer aan elkaar te verbinden. Want om een circulaire economie goed georganiseerd te krijgen, heb je beide partijen nodig. Het bedrijfsleven heeft de afgelopen jaren heel veel plannen ontwikkeld en geprobeerd investeringen van de grond te krijgen. Helaas liep hun inzet vaak spaak omdat er geen belang was in de keten. Die loopt in een ideale situatie van producenten, via consumenten, naar recyclingbedrijven. Vervolgens worden gerecyclede grondstoffen weer ingezet voor het maken van nieuwe producten en is de cirkel rond. Al die schakels in de keten moeten heel goed op elkaar aansluiten, want als er ergens een hapering optreedt, verlies je al snel veel energie en geld. Dan krijg je niet voor elkaar waar we hier eigenlijk voor zitten: dat we de schaarse grondstoffen die we überhaupt in de wereld hebben -Europa voorop- door een vloeiende samenwerking meerdere keren kunnen hergebruiken. Ik denk dat wij als ROVA in die keten belangrijk zijn als energiebron, om de cirkel te laten draaien.’

Trotser

Roger wil ook aan de uitstraling van het bedrijf werken. ‘ROVA verzorgt de fysieke dienstverlening voor 23 gemeenten in Nederland, met in totaal 350.000 huisaansluitingen en 850.000 inwoners. Mensen kennen ROVA vaak alleen van de fysieke dienstverlening; inzameling van afval en grondstoffen en het beheer van de buitenruimte. Maar onze dienstverlening gaat veel verder. We hebben een grote beleidsafdeling die gemeenten ondersteunt bij het opstellen van hun beleid. We kijken naar mondiale, landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van hergebruik van materiaalstromen. We adviseren gemeenten en spreken mee op nationaal niveau. ROVA is niet alleen een uitvoeringsorganisatie, maar ook een kennisorganisatie. In 2021 bestaan we 25 jaar en in die tijd is heel wat kennis en knowhow verzameld. ROVA is van huis uit bescheiden, en wordt als vanzelfsprekend beschouwd. Je hoort ons niet, maar haal je ons weg, dan heb je binnen één dag ellende. Eigenlijk mogen we wel wat trotser zijn op wat we doen en wat we bereiken.’

Bewustwording

Net als WaardeRing wil Roger inzetten op kwaliteitsbewustzijn. ‘We zien regelmatig dat gescheiden ingezamelde fracties, zoals pmd en gft, vervuild zijn met andere producten. Daarom willen we inwoners bewuster maken van hun scheidingsgedrag. Het gaat dan ook om kleine dingen: leeg de verpakking eerst, voor je ‘m weggooit. Geen plastic zakken bij het gft. Dat soort dingen. Het kost niets meer, maar het levert een hoop op.’ Momenteel is er ook veel discussie gaande over bronscheiding versus nascheiding van kunststof. ‘Er zijn mensen die zeggen dat we moeten stoppen met de mensen thuis de verschillende fracties te laten scheiden, omdat er machines zijn die veel beter kunststof kunnen scheiden. Echter, wat er dan gebeurt, is dat mensen zich minder bewust zijn van de gevolgen van hun handelen. Bronscheiding zorgt ervoor dat ze ontdekken hoeveel verpakkingen ze wel niet gebruiken.’ Lees voor meer informatie de factsheet ‘Bronscheiding voor bewustwording én resultaat’ die ROVA in september 2020 publiceerde.

Duurzaamheid wint aan terrein

‘Met onze gemeenten stuurden we tot nu toe op maximaal 100 kilo restafval per inwoner. Dat punt benaderen we nu’, vertelt Roger. ‘We moeten alleen zorgen dat de kwaliteit van hetgeen we uitsorteren wel goed blijft, en dat ontwijkingsgedrag wordt voorkomen. Daartoe moeten we eerst analyseren waar dat gebeurt.’ In Zwolle treedt in 2022 het nieuwe Grondstoffenplan “Zwols Belonen” in werking. ‘Wie goed scheidt, wordt beloond. Ik vind dat een prima ontwikkeling. Wat ik ook een goede ontwikkeling vind, is dat de consument langzamerhand steeds bewuster kiest: men wil duurzame, eerlijke producten. Zeker in de regio Zwolle zie je duurzaamheid steeds meer terrein winnen. Wat dat betreft bevindt WaardeRing zich in een regio die echt aan de circulaire weg timmert. Hier zit de kunststof recyclingindustrie. Hier vinden ontwikkelingen plaats. Hier zie je mooie voorbeelden zoals het kunststof fietspad aan de Deventerstraatweg in Zwolle.’ ROVA heeft wat Roger betreft een duidelijke rol bij die bewustwording. ‘Hoe hoger het kwaliteitsniveau van de ingezamelde volumes, hoe beter we de recyclemarkt aan het werk zetten. Een mooi voorbeeld is de private partij PreZero, die miljoenen heeft geïnvesteerd om hiernaast kunststof verpakkingen te sorteren. Dat was mogelijk omdat we in samenwerking met andere inzamelaars zoveel volume konden bieden. Dat is ook de kracht van ROVA.’

Verplichtendere regels voor producenten

‘Bij bewustwording gaat het echter niet alleen om de consumenten, maar ook de producenten. Bij een vorige werkgever onderzochten we ooit een koffiezetapparaat. Dat bleek 26 verschillende soorten kunststof te bevatten, die heel eenvoudig tot vijf teruggebracht konden worden. Het gaat om een nieuwe mindset.’ De regels aan de producerende kant mogen wat Roger betreft verplichtender, zodat voor de gebruikte grondstoffen weer een markt te vinden is. ‘Die regels mogen er mijns inziens ook wat sneller komen, het duurt me te lang. De producentenverantwoordelijkheid is wel toegenomen de afgelopen jaren, met bijvoorbeeld de verwijderingsbijdrage, statiegeld, de richtlijnen op het gebied van verpakkingen en dergelijke, maar het is lang niet voldoende. Neem bijvoorbeeld de luiers, dat is een heel groot probleem. Je moet initiatieven zien te ontlokken om luiers te recyclen en dat moet aan twee kanten gebeuren. Producenten moeten ze vervaardigen op een manier waarop je er nog weer wat mee kunt en vervolgens moet je iemand zien te vinden die wil investeren om het dan uit te gaan voeren. Een prima voorbeeld van hoe het zou moeten, geeft WaardeRing-partner Ducky Dons, die actief donzen dekbedden ter hergebruik inzamelt en dan gaandeweg ook nog een oplossing zoekt voor recycling van synthetische dekbedden. Dat is een mooi initiatief waarin heel duidelijk wordt weergegeven hoe de markt ontwikkeld moet worden.’

Huidige stand van zaken

‘We helpen onszelf om zeep als we zo doorgaan met besturen van deze wereld, met consumeren en najagen van alleen maar hogere winsten. Dat moet veranderen’, vindt Roger. ‘Het zou mooi zijn wanneer er bijvoorbeeld een duurzaamheidsindex komt, waaraan de circulaire prestaties van je bedrijf afgemeten kunnen worden. Maar zover is het nog niet. De circulaire bewustwording bij bedrijven lijkt zich in verschillende fases te bevinden. Tegenwoordig heb je specialisten op het gebied van recycling van kunststof, gft en andere deelstromen, die zich de laatste jaren veel moeite getroost hebben om hun businessmodel te veranderen. In die private omgeving is men heel goed bezig met circulariteit. Kijk je naar de producerende industrie, dan tref je wisselende situaties aan. Je ziet dat er een stimulans ontbreekt, misschien wel ontnomen wordt, om werkelijk circulair te produceren. Deze bedrijven zouden bijvoorbeeld gecompenseerd moeten worden wanneer ze verpakkingen maken die minder belastend en meer recyclebaar zijn. Of misschien moet dat een stapje verder gaan en een verplichting worden. Een mooie doelstelling zou zijn om producenten te verplichten om minimaal twintig procent gerecyclede grondstoffen te gebruiken bij de productie van hun goederen. Als grote spelers hieraan gaan meewerken, groeit de markt en dus de vraag naar recyclaat. Het staat vast dat dit in de toekomst gaat gebeuren, de vraag is alleen wanneer. De overheid maakt negatief gedrag steeds duurder. Maar ik vind juist dat je de bedrijven die wél gebruikte grondstoffen inzetten moet belonen. Belonen werkt beter dan bestraffen. Deze macrobewegingen moet je combineren met de microbeweging. Ik vind WaardeRing echt een schoolvoorbeeld van hoe de microbeweging kan bijdragen aan het realiseren van de macrobeweging.’

Passie

Al gaat de verduurzaming van de keten wat hem betreft nog niet snel genoeg, toch is Roger positief. Hij heeft de afgelopen 25 jaar al veel mooie ontwikkelingen op afvalgebied van dichtbij meegemaakt. ‘In 1995 ben ik gaan werken bij het grootste private afvalbedrijf van Nederland, Van Gansewinkel. In die tijd was de branche nog heel anders georganiseerd. Het draaide eigenlijk alleen maar om afval ophalen en wegbrengen en je moest daarmee binnen de grenzen van de provincie blijven. Destijds was de hele afvalbranche nog lomp en onontgonnen, we waren gewoon bezig om te kijken of we iets moois met afval konden doen. Dat pionieren vond ik geweldig. Heel langzaam is vervolgens de aandacht verschoven van de logistieke beweging naar de beweging om iets nuttigs te doen met al dat afval, met de slogan “Afval Bestaat Niet”. Juist het ondernemerschap dat je kwijt kunt in die ontwikkeling, vond ik zo leuk. En als je er eenmaal inzit, leer je iedere keer wat bij. Dat doe ik vanuit mijn passie: ik wil duurzaamheid zakelijk benaderen. In de loop der jaren werd ik helemaal meegenomen in de ontwikkeling van deze branche en dan laat het je ook niet meer los. Ik denk dat WaardeRing prima aansluit op die passie.’