Reststroom-3D-printproject van Cibap en Shelduck.co verdient navolging
23 juni 2023 | Kunnen wij van ons afval filament maken voor een 3D-printer? En hoe kunnen wij van een dergelijk vraagstuk onderwijs maken? Twee vragen van docent en onderwijspionier Suzette Benjamins van Cibap vakschool voor vormgeving, die de basis vormden voor een mooi onderzoeksproject over duurzaamheid in samenwerking met Shelduck.co. Het werd een inspirerende, WaardeRings-waardige tocht vol ontdekkingen en innovatieve ontwikkelingen voor alle betrokkenen. ‘We willen hier heel graag een vervolg aan geven, waarbij meer mensen gaan aanhaken’, aldus Suzette.
‘We zijn een hele creatieve school en ik vroeg me af hoe we in de verbinding kennis en kunde konden inzetten om bepaalde problemen aan te pakken, zoals het gebruik van reststromen als filament’, vertelt Suzette. ‘Ik vroeg onze relatiebeheerder Minze Leistra of hij iemand wist die verstand had van duurzaam 3D-printen. Hij bracht me in contact met Olivier Gossink van Shelduck.co, net als Cibap ook een partner van circulair ambachtsnetwerk WaardeRing.’ Olivier was er wel voor in. ‘Onderwijs vind ik heel leuk’, zegt Olivier. ‘Het leek me een geweldig idee om van de duurzame mogelijkheden van de 3D-printer onderwijs te maken. Met vragen als: wat is je reststroom, wat kun je ervan maken, wat voor koppeling kun je met welke opleidingen maken. Dit is nou precies een puzzel waar ik blij van word. Het was voor mij ook een mooi, leerzaam project.’
Nieuw ontwikkelde 3D-pulpprinter
Het resultaat van het project is te zien op de tafel in de ontwerpfabriek. Die staat vol met bijzondere objecten van allerlei materialen. ‘Als basis hebben we gekozen voor zaagsel, koffiedik en papier’, vertelt Suzette. ‘We hebben geëxperimenteerd met verschillende bindmiddelen en lijmen, zoals maïzena, schellak, pva-filament, houtlijm en epoxy. Het bleek dat een gewone 3D-printer niet geschikt is voor deze materialen.’ Gelukkig wist docent Jan van Bemmel daar een oplossing voor te bedenken. ‘Het materiaal is te grof voor een gewone 3D-printer. Uiteindelijk vond ik een concept dat werkt, met een soort plunjer die de pulp eruit drukt en die beweegt en print. Het mooie is dat de printer ook gemaakt is met gerecyclede onderdelen. Heel leuk om te doen. Het is niet uniek, maar je komt het niet veel tegen.’
Veranderende mindset
De experimenten leverden leuke ontdekkingen op. ‘Het is verrassend dat er zoveel verschil is tussen soorten zetmeel. Maïzena werkt het beste voor de printer’, zegt Suzette. Ook allerlei vraagstukken die je van te voren niet kon bedenken, passeerden de revue. ‘Hoe duurzaam is epoxy? En hoe veganistisch schellak, dat gemaakt is van luizenomhulsel? Je werkt met vocht, wat te doen tegen eventuele schimmel?’ Ondertussen zorgde het hele project voor een veranderende mindset. ‘We gingen ook kijken naar andere toepassingen voor deze reststromen. We printten niet alleen, maar probeerden van het materiaal alternatieven voor textiel te creëren. Ik gebruikte een afgedankte plaat waaruit een laptopstandaard was gelaserd als mal, om met pulp een nieuwe laptopstandaard te maken.’ En het ging verder. ‘We vulden afgedankte kistjes met afvalmateriaal, en boden dat op basisscholen aan als knutselboxjes. Zo’n project werkt heel inspirerend.’ Docenten en studenten kwamen dan ook regelmatig kijken. ‘En al printend, knedend en boetserend kwamen we tot mooie gesprekken over duurzaamheid en over het ambachtelijk verwerken van reststromen.’
Cameraonderdelen en muziekdoosjes
Vierdejaars student Mediavormgeving Daniel Teterissa was meteen enthousiast toen hij de oproep op Intranet zag. ‘Men zocht studenten die een half jaar lang wilden experimenteren met afvalstromen en dat leek me heel interessant. In het laatste jaar maken we een eindproduct, een meesterstuk, en het leek me mooi om een ontwerp te maken dat zowel functioneel als representatief is. Ik wilde met reststromen cameraonderdelen maken met 3D-printers.’ Het bracht hem veel nieuwe inzichten. ‘Als je daadwerkelijk aan de slag gaat, in plaats van alleen met concepten werkt, ontdek je dat het soms helemaal niet zo makkelijk is als je denkt. Daardoor leer je op een andere manier denken.’ Hij maakte een cameragreep van koffiedik en houtlijm. ‘Dat wordt heel hard als je het plet.’ Ook creëerde hij twee muziekdoosjes van maïzena en zaagsel, een materiaal dat er uitziet als steen.
