‘Luisteren, luisteren, luisteren’

8 juli 2021 | In 1971 startte Henk Jansen zijn carrière als timmerman op de bouw. Zeven jaar later besloot hij een totaal andere kant op te gaan. Hij had ontdekt dat zijn hart lag bij mensen met een verstandelijke beperking. Nu, 43 jaar later, heeft hij de deur van WaardeRing-partner Frion voor het laatst achter zich dicht gedaan. Een bevlogen man vertelt.

‘De bouw was eigenlijk niets voor mij’, vertelt Henk. ‘Daar was ik niet precies genoeg voor. Toen ik tijdens een vakantie met mensen met een beperking in contact kwam, ontdekte ik dat dat was wat ik wilde. Ik vond een baan bij de Van Koetsveldstichting, die later met de IJsselbolder fuseerde tot de ASVZ-groep, die vervolgens zelfstandig verder ging als Frion: Fris in Ondernemen. Frion biedt begeleiding op het gebied van dagbesteding, werken en wonen en heeft zo’n 1000 cliënten en ook ongeveer 1000 medewerkers in Zwolle, Zwartewaterland en Steenwijkerland.’ Henk volgde acht jaar lang in de avonduren opleidingen op het gebied van activiteitenbegeleiding, arbeidstherapie, en management. Hij bekleedde verschillende functies en was op het laatst coördinator van vrijwilligers en interventiemedewerker, en hij hield zich bezig met acquisitie. ‘Ik had een groot netwerk met allerlei bedrijven, altijd met het oog op wat die zouden kunnen betekenen voor onze mensen, die leuke opdrachten weten te waarderen. Op die manier kwam ik ook in contact met WaardeRing.’

Frion en WaardeRing

Op de verschillende locaties van Frion gebeurt van alles. De medewerkers die er werken zijn overal voor in. Op de Zwolse locatie De Molenkamp worden in de Appelfabriek bijvoorbeeld de lekkerste, inmiddels wijd en zijd bekende appeltaarten gebakken. De mensen van houtbewerking maken leuke voorwerpen voor in huis en op Crea wordt veel met textiel gedaan, ook in opdracht. ‘De mensen zijn trots op hun werk’, zegt Henk. ‘Het geeft hen een stukje eigenwaarde. De medewerkers hebben daar bijvoorbeeld ook tassen van tentdoek gemaakt, die afkomstig waren van Kringloop Zwolle. Een heel leuk project. We waren nog veel meer WaardeRing-activiteiten van plan, maar helaas is daar corona tussen gekomen.’

‘Er is veel veranderd’

‘Toen ik 43 jaar geleden in de verstandelijk gehandicaptensector begon, kwam ik in de overgangsfase van het medisch model naar het ontwikkelingsmodel terecht. De beperking werd steeds minder gezien als ziektebeeld, er moest veel meer worden ingestoken op de ontwikkeling. De mensen moesten juist in hun kracht gezet worden. Het is uiteindelijk uitgemond in een middenweg, een combinatie van alles. De groepen zijn groter geworden, de medewerkers leveren dezelfde kwaliteit, maar alles staat onder druk, want er zijn veel minder financiën. Destijds kon alles, dat was eigenlijk ook niet normaal.’ Henk lacht. ‘Het was voor mij wel wennen. Ik kwam uit de keiharde bouwwereld in de softe sector terecht, waar het vrijheid blijheid was toen. Ik had wel lang haar, ik had ook een Puch met een hoog stuur, maar als rechtgeaarde gereformeerde kon ik er verder niets mee.

Advies

Henk kan lezen en schrijven met ‘zijn’ doelgroep. ‘Mijn advies? Aandacht. Luisteren, luisteren, luisteren, met respect en zonder oordeel. De kunst van het luisteren is het belangrijkste, het allerbelangrijkste. Als iemand in de problemen zit en je luistert serieus met volle aandacht, dan is het probleem al voor tachtig procent opgelost. En vul niets in voor de ander. Het is niet aan mij om ergens iets van te vinden. Je moet zorgen dat je je eigen waarden niet oplegt aan anderen.’ Er is in de loop der jaren veel ten goede veranderd, vindt Henk. ‘Maar soms hou ik ook mijn hart vast, bijvoorbeeld als ik zie hoe kinderen met en zonder beperking tegenwoordig gepusht en gedrild worden. Hoeveel er van ze geëist wordt. Laat ze zich gewoon ontwikkelen, laat ze doen waar ze zin in hebben. Ik denk wel eens: joh, ga eens een keer spijbelen; doe eens gek. Ouders en begeleiders zouden er niet zo bovenop moeten zitten en de mensen moeten waarderen om wie ze zelf zijn. Mijn vader had bijvoorbeeld heel graag gewild dat ik door zou leren, maar dat wilde ik niet. Ondanks dat was hij altijd vol belangstelling. Hij waardeerde wat ik deed. Dat vergeet ik nooit. Dat is veel beter dan al dat gepush: je ziet de mensen daardoor gewoon omvallen.’

De meerwaarde van kringloopbedrijven

‘Kijk, dat vind ik ook het mooie van het sociale aspect van WaardeRing. Bij de kringloop bijvoorbeeld kunnen mensen weer even op krachten komen, wennen aan werk. Dat is een maatschappijtje in het klein, waar verbinding is, met elkaar, met school, de maatschappij, het werkveld, milieu en natuur. Dat vind ik de grote meerwaarde van zulke organisaties. Tegenwoordig kom je anders niet meer aan de bak. Dat was vroeger ook wel anders. Je had bouwvakkers die geen woord konden lezen of schrijven, maar ze konden wel machtige specie draaien. Die werkten keihard en kregen een normaal salaris. Dat zou tegenwoordig absoluut niet meer kunnen. Je moet overal een diploma voor hebben en je moet alles verantwoorden. Ik maak me wel eens zorgen over de wereld. Maar misschien komt dat gewoon ook wel omdat ik ouder word.’

‘Ik heb één ding geleerd in het leven: ik loop altijd rechtdoor’, besluit Henk. ‘Ik blijf bij mijzelf. En ik heb aandacht voor de mensen met wie en waarvoor ik werk. Daar doe je er toe. Ik vind het leuk om iets te kunnen betekenen, maar dan op zo’n manier dat je zelf niet op de voorgrond staat. Thuis ook. Er komen bij mij altijd mensen met een beperking over de vloer. Ik vind dat gewoon mooi. En nu ga ik van mijn pensioen genieten. Ik denk dat ik mijn werk wel ga missen, maar er komt gewoon zo’n moment dat je afscheid moet nemen. Mijn opvolger is Marc van den Buijs, een ouwe rot in het vak met heel veel ervaring en kennis van zaken, daar heb ik alle vertrouwen in. Ik wens hem en alle WaardeRing-partners heel veel succes.’