Circulief en leed | Wilco Wezenberg: ‘Bij WaardeRing gaat het niet over “ik” maar “wij”
27 september 2023 | Wilco Wezenberg is de inspirerende en enthousiaste coördinator van arbeidstrainingscentrum TIB: Thorbecke, TalentStad en Twijn in Bedrijf. Op de vraag of hij Circulief en leed wil delen, antwoordt hij: ‘Ik? Maar ik ben niet een duurzaam en circulair persoon van huis uit. Circulariteit is voor mij een nieuw terrein waar ik pas drie jaar mee bezig ben! Moet je niet iemand anders vragen?’ Juist niet! Des te leuker om ervaringen te delen, want dit is natuurlijk herkenbaar voor heel veel mensen!
‘Wat mij als zoon van een tuinder stoorde, is dat wij Nederlanders altijd het beste jongetje van de klas moesten zijn. Waar regelgevingen ons al sinds jaar en dag beletten om bepaalde middelen bij het kweken van groenten te gebruiken, ten koste van gezonde winstgevendheid en banen, ontdekte ik tijdens een stage in Frankrijk dat daar bepaalde middelen nog steeds in de gifkast stonden. Als je wieg in een ondernemersgezin heeft gestaan, groei je op met termen als banen, overleven, kostprijs en de vraag hoe je je bedrijf in leven houdt. Uit die wereld kom ik.’
Wanneer kwam je in aanraking met circulariteit?
‘Pas toen ik in het onderwijs terecht kwam en we vier jaar geleden bij Thorbecke Praktijkonderwijs een arbeidstrainingscentrum gingen opstarten, ging ik me verdiepen in circulariteit. Dat is de ene lijn. De andere trigger was mijn scheiding vier jaar geleden. Die zorgde ervoor dat ik meer ging nadenken over mijzelf en hoe ik in het leven stond. Ik ontmoette mijn huidige, hele leuke vriendin, die met haar kinderen al twintig jaar heel duurzaam en groen bezig was. Die twee inspirerende mijlpalen in mijn leven zorgden ervoor dat ik me voor circulariteit ging interesseren. Het mooie is dat ik nu besef dat winst niet alleen gaat om financiën. Waar we als WaardeRing op een prachtige manier keihard aan werken is winst op het gebied van hergebruik, onderwijs, welzijn. Onze leerlingen leren, de materialen krijgen nieuwe kansen. Natuurlijk is het belangrijk dat het financieel haalbaar is, anders kun je jezelf niet in stand houden. Maar geld is het middel, niet het doel.’
Wat pakte je als eerste aan?
‘Het eerste voorval gebeurde op school. Ik wilde een pak melk in de gootsteen leeggooien omdat die op datum was. Zegt collega Frank tegen me: “Wat doe je nu? Die is nog wel een week goed, je moet gewoon even ouderwets ruiken.” Weer wat geleerd. Verder ben ik vleeseter pur sang. Maar nu eet ik, net als de rest van het gezin, toch twee keer per week geen vlees en ik moet zeggen dat het me goed bevalt. Mijn stiefkinderen maken me ook steeds bewuster. Toen we het een keer over vakantiewensen hadden, vertelde de jongste dat ze van zichzelf maar drie keer mag vliegen in haar leven. Ze is twaalf, ze zit op het vwo en ze is heel erg duurzaam en groen bezig. Ze komt net kijken, maar zet me toch maar eventjes aan het nadenken! Kijk, ik ben 48 en ik wil straks als de kinderen de deur uit zijn heel graag de wereld gaan zien. Naar Australië bijvoorbeeld. Maar als ik naar Italië wil, kan dat best met het openbaar vervoer. Ik kan de boot pakken naar Londen. Er zijn volop duurzamer mogelijkheden. Waar ik nu ook meer over nadenk is tweedehands kleding. Maar het moet me echt van het hart: voor mannen is er veel minder keus dan voor vrouwen. Ik had het er met onze voormalige projectleider Maarten van Dongen over, en volgens ons komt dat omdat mannen veel meer geneigd zijn om hun kleding helemaal af te dragen.
Op school hebben we dus ons arbeidstrainingscentrum met meubelpimperij opgezet. Voorheen waardeloze materialen zoals cd’s, dvd’s (zie filmpje), kleerhangers, ordners worden waardevolle grondstoffen. Onze leerlingen knippen gespen van riemen, zodat die weer hergebruikt kunnen worden. Ze wassen merkkleding met een vlekje die bij de kringloop binnenkomt, zodat die verkocht kan worden en niet met de lompen hoeft weg te gaan.’
Jij bent een ware ambassadeur voor WaardeRing. Hoe komt het dat jij zo in dit concept gelooft?
‘Soms kom je in je leven in een perfecte storm terecht. WaardeRing is voor mij vanuit mijn ondernemersachtergrond en scholingsprincipe de perfecte storm. Er komen mensen bij elkaar die allemaal de kar willen trekken, die allemaal hun kennis, hun knowhow, hun netwerk en hun eigen ambities meenemen en allemaal zeggen: het mag ons tijd, energie en geld kosten, maar als het ons een dergelijke verbinding oplevert waarin alles samenkomt, dan is dat gewoon geweldig. Ik vertel belangstellenden altijd over mijn opa die dan zei: het is als een pannetje met soep: iedereen krijgt een balletje. Je moet elkaar wat gunnen. Bij WaardeRing gaat het niet over financiële winst, maar over winst voor mensen en materialen. Het gaat niet over “ik” maar over “wij”. Het gaat over verbinding en samenwerking.’
Wie of wat inspireert je het meest?
‘WaardeRing inspireert mij enorm, evenals mijn kinderen en mijn leerlingen. Die generatie voedt de oudere generatie indien nodig weer op.’
Waarvan gaan jouw tenen echt krullen?
‘Ik mag graag hiken en voel me helemaal thuis in de bergen. Afgelopen vakantie zag ik daar om de paar kilometer afval. Snoeppapiertjes, plastic flesjes, noem maar op. Dan ben je natuurliefhebber, dan ga je hiken in de bergen om van de omgeving, het uitzicht, fauna en flora te genieten en dan laat je je troep achter. Dat vind ik echt tenenkrommend. Wat de berg opgaat, gaat de berg ook weer af. Dat zou het principe moeten zijn.’
Waarvan bloeit jouw hart op?
Ik mag heel graag verbinden en samenwerken. Van de Levensecht Leren Winkel word ik zo blij! Gemeente, kringloop, WaardeRing en alle scholen samen, kijken in het belang van recycling, circulariteit, onderwijs en niet in het laatst van de leerling hoe ze kunnen samenwerken om de leerlingen en studenten in de echte praktijk te laten leren. Dat vind ik geweldig. Waar mijn hart nog meer van opbloeit is een project als Cultuur in de Wijk. Onder leiding van een kunstenares komt alles in de buurt samen: kunst, recycling, buurtparticipatie, onderwijs om in korte tijd een kunstproject in de buurt te maken. Doel: verbinding, bewustwording: samen doen. Daar wordt mijn hart warm van.’
Hoe ziet het circulaire huis van je dromen eruit?
Daar ben ik eerlijk gezegd nog niet erg mee bezig. Ik zit nog in de fase van zonnepanelen ja of nee, een warmtepomp is ook iets om over na te denken. Maar laatst zat ik tijdens een bruiloft op een wc met houtsnippers in een hele groene kas waar alles hergebruikt wordt. Dat was echt wel buiten mijn comfortzone. Daar ben ik denk ik nog niet aan toe.’
Als je een wet mocht maken/schrijven, hoe zou die dan luiden?
‘Het gaat mij niet om de wet. Het gaat mij om de taak van de regering om het bewustwordingsproces op gang te brengen. Te verschuiven van curatief naar preventief. Inzetten op scholing, voorlichting en preventief onderwijs. Het begint bij de jeugd. Door gesprekken met leerlingen en kinderen word ik ook gedwongen om anders te denken.’
Wat is je ultieme circulaire droom?
‘Met die ultieme circulaire droom zijn we nu hard bezig: dat is WaardeRing. Ik vind het uniek: vier gemeenten en zestig bedrijven die op allerlei manieren geweldig samenwerken en verbinden om bewustwording te creëren en Zwolle intrinsiek gemotiveerd te krijgen. Elke partner op zijn eigen mooie, unieke manier. Daar mogen we hartstikke trots op zijn. Ik krijg daar gewoon kippenvel van.’
Heb je een circulaire tip?
‘Ga samenwerken dus, zoek de verbinding. Door WaardeRing leer je dat wat voor de één waardeloos afval is, is voor de ander een waardevolle grondstof.’
Wil je nog iets anders circulairs kwijt?
‘Ja. Circulair en duurzaam is het streven, maar blijf uit het oordelen en veroordelen. Iedereen mag er zijn zoals hij of zij is. Wijs niet met je vingertje van: “Je moet dit en je moet dat”, maar zoek aansluiting en gun de mensen de tijd en de ruimte. Ik begon ook pas op mijn 45ste. Nu ben ik omringd door lieve mensen die zeggen: goh, is dit wat voor jou en wat vind je hiervan. Dan kan ik er rustig over nadenken, de informatie herkauwen. Dat werkt voor mij het allerbeste. Misschien ook voor anderen?’