Circulief en leed | Hetty Waanders: ‘Een duurzame toekomst is haalbaar; gewoon volhouden!’

25 juni 2024 | Hetty Waanders is bedrijfsleider/werkbegeleider bij de Winkel van Waarde in Zwolle, de circular city store van WaardeRing die grotendeels wordt gerund door leerlingen van verschillende Zwolse scholen.

‘In dit werk komen al mijn passies samen: onderwijs, omgang met leerlingen, kringloop, detailhandel, circulariteit, inclusiviteit. Meer dan 43 jaar heb ik in het onderwijs gewerkt. Ik begon op Groot Schuylenburg in Apeldoorn, een instelling van Philadelphia voor mensen met een verstandelijke beperking. Daarna gaf ik in drie ziekenhuizen onderwijs aan kinderen die langdurig ziek waren. Vervolgens heb ik jarenlang Nederlandse lesgegeven aan nieuwkomers. Nadat ik twee jaar lang ernstig ziek ben geweest, ben ik gere-integreerd in het detailhandel-onderwijs en vervolgens de internationale groothandel.

Vanaf 2006 werkte ik met heel veel plezier elke week een dagdeel bij Noggus&Noggus. Dus toen ik op zestigjarige leeftijd een carrièremove overwoog omdat ik in het onderwijs alles al wel had gezien, was de keuze niet moeilijk. Kringloop verdient een stuk minder goed dan onderwijs, maar met de regeling dat je met vervroegd pensioen vanaf je 62^ste mag bijverdienen, kon ik die financiële aderlating opvangen. En nu voel ik me echt helemaal op mijn plek in de Winkel van Waarde.’

Hetty woont in Ommen, is getrouwd en heeft twee dochters. Ze deelt circulief en leed…

Op wat voor moment in je leven kwam je in aanraking met circulariteit?
‘Ik denk dat ik mijn hele leven al wat met circulariteit en kringloop heb gehad. Ik ben geboren in Nijverdal en mijn vader was gek op tweedehands spullen en kringlopen. Mijn oma kon heel goed hergebruiken, van alle restjes wist ze wel weer nieuwe dingen te maken. Daar hou ik ook heel erg van. Mijn moeder is echt een bewaarder. Ze woont nu zeventig jaar in het huis dat ze samen met mijn vader gebouwd heeft na de tweede wereldoorlog. Als wij dat huis ooit leeg moeten halen, kan ik een eigen kringloop beginnen. Zij woonde als kind achteraf in het gehucht Overwater, tussen Nijverdal en Hellendoorn. Daar stonden maar een paar boerderijen, de mensen waren met een koe, een varken, wat kippen en een moestuin bijna volledig selfsupporting en heel erg circulair, zo was dat in die tijd. En dat kregen wij als kinderen mee.’

‘Ik weet nog wel dat ik me nog veel bewuster van circulariteit werd toen ik kinderen kreeg. Wat een verspilling, dacht ik, waarom moet alles nieuw? Sommige kleding gebruik je amper drie maanden. En ik heb ook altijd zoveel mogelijk stoffen luiers gebruikt. Ik maakte zelf de kleding en pimpte oude meubels of kocht ze tweedehands. Ik zit ook al heel lang op Marktplaats, waar ik dingen opscharrel of verkoop.’

‘Vintage is weer helemaal in, dat vind ik geweldig. Vroeger lachte men me nog wel eens uit, met m’n hang naar tweedehands kleding. Toen ik vijftig werd, zette mijn familie een grote Sara in de tuin, met een waslijn vol oude kleding eraan. Toen was het nog bijzonder, toen was ik nog een geitenwollensok als het ware. Maar nu heb ik de tijdsgeest helemaal mee. Ik heb trouwens ook nooit gehoord dat ik er slecht uitzie. Je moet gewoon de neusjes van de zalm eruit weten te halen.’

Wie of wat inspireert je?
‘In Van Waarde en eerder ook in de werkplaats van de kringloop kan ik enorm genieten van de spullen die we binnenkrijgen. Het is elke keer weer een cadeautje dat je uitpakt. Kringloopwinkels inspireren me. Ik was laatst op vakantie in Engeland en daar heb je al die charity shops. Mijn man wordt er knettergek van, maar elke dierenstichting en elke ziekte heeft daar z’n eigen liefdadigheidswinkel, in elk dorpje is er wel eentje te vinden en dan moet ik toch altijd even kijken, hahaha. Verder hou ik gewoon van geschiedenis. En zo hou ik ook van spullen met een verhaal.’

Waarvan gaan jouw tenen krullen?
‘Wat ik heel jammer vind, is dat goede medewerkers in het onderwijs moeten vertrekken, omdat er op een bepaald moment eventjes te weinig leerlingen zijn. Onbegrijpelijk, omdat er zoveel personeelstekorten zijn. Nog elke week krijg ik meerdere keren de vraag of ik terug wil in het onderwijs. Maar ik ga het niet meer doen. Elke keer nieuw beleid, elke keer wordt het wiel weer opnieuw uitgevonden en moet alles veranderen. Terwijl ik alles al een keer voorbij heb zien komen. Dan denk ik: mensen, bewaak nu eens een keer de rust. Het draait allemaal om de klik die je hebt met de jongeren, om de relatie. School is niet altijd leuk, maar het moet gewoon, laten we er dan ook het leukste en het beste van maken. Mijn tenen gaan trouwens ook krullen van het niveau van de Nederlandse taal. Dat gaat steeds meer omlaag. Niet alleen van de leerlingen, maar ook van de docenten. Maar misschien ben ik wel te kritisch op dit gebied.’

Wat is de mooiste circulaire of inclusieve oplossing die je hebt gezien?
‘Ja, dan denk ik toch aan onze eigen Winkel van Waarde. Ik vind het geweldig om te zien hoe goed de leerlingen bij ons tot hun recht komen. Dan krijg je een leerling binnen die heel verlegen is, die na verloop van tijd toch mensen durft te helpen. Eerst met standaardzinnetjes zoals: wilt u pinnen of contact betalen, maar even later maken ze ook spontaan een praatje. Je ziet ze groeien.’

‘We bieden maatwerk, elke leerling is weer anders. Gelukkig komen begeleiders van de scholen mee, die de leerlingen heel goed kennen, stuk voor stuk hele fijne begeleiders. De lijntjes met de scholen zijn heel kort. Als een leerling nog even een paar weken moet werken aan z’n zelfvertrouwen voor hij op stage gaat, kan dat bij ons altijd. Van Waarde is daar echt een mooie beschutte plek voor. Dat onderkennen de scholen ook, de belangstelling voor de werkplekken groeit.’

‘Verder vind ik het onvoorstelbaar wat mensen met leer, textiel, hout en andere gebruikte materialen allemaal kunnen doen. Alles heeft waarde, iedereen heeft waarde. Dat vind ik ook het leuke van onze naam.’

Als je een wet mocht maken, hoe zou die dan luiden?
‘Ik was zo blij dat ik hoorde dat die Europese Wet op Natuurherstel toch is aangenomen, ondanks de christendemocraten. Hoe zit het dan met het goede rentmeesterschap? Hoeven we geen rekening meer te houden met de volgende generaties? Het is vijf voor twaalf, we moeten het tij keren.
Verder denk ik dat het mooi zou zijn wanneer er een regeling zou komen om biologisch voedsel voor iedereen betaalbaar te maken. Het zou niet zo moeten zijn dat sommige mensen het gewoon niet kunnen betalen.’

Heb je nog een circulaire droom?
‘Mijn droom is dat mensen zich echt bewust worden van wat ze wel en niet gebruiken. Wat mij betreft is een duurzame toekomst haalbaar, mits we volhouden en niet sceptisch of onverschillig worden. Mits we het op een positieve manier gezamenlijk oppakken. Met drammen bereik je niets.’