Circulief en leed | Marc van den Buijs: ‘We noemen alles een pilot en gaan het gewoon dóen!’

9 december 2024 | Even voorstellen…
‘Ik ben Marc van den Buijs, Verbinder & Netwerker bij Frion. Wij zijn een zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking, bij alle facetten van het leven en in elke levensfase. Ooit was ik internationaal vrachtwagenchauffeur, maar ik wilde de jeugdhulpverlening in. Ik werd dus zijintreder en kwam bij Frion terecht. Negentien jaar heb ik in de ambulante hulpverlening gewerkt. Ik begeleidde cliënten die begeleid zelfstandig wonen. Drie jaar geleden ging mijn collega Henk Jansen met pensioen. Ik volgde hem op als Verbinder & Netwerker en sindsdien onderzoek ik welke werkzaamheden op onze dagbestedingslocaties gedaan kunnen worden, die passen bij de talenten en mogelijkheden van onze cliënten. Dat weten ze inmiddels als geen ander. Als ik ergens op een locatie kom, dan groeten ze me al van verre: heeee Marc! Dat is het leukste van alles. Die onderlinge verbinding. Met de cliënten, binnen netwerken zoals WaardeRing en met de collega’s. Het is heel fijn om met mensen samen te werken die weten waarom ze dit werk doen en voor wie ze het doen.’

Op wat voor moment in je leven kwam je in aanraking met circulariteit? Wat was de aanleiding?
‘Beroepsmatig op het moment dat ik de werkzaamheden overnam van mijn gewaardeerde collega Henk Jansen omdat hij met pensioen ging. Op dat moment was er al samenwerking tussen de WaardeRing en Frion. Ik heb van huis uit ook het duurzame wel meegekregen, met afval scheiden en geen bestrijdingsmiddelen gebruiken.’

Wat was het eerste op dit gebied dat je aanpakte/veranderde?
‘In de partnerbijeenkomsten bleek al snel dat er veel overeenkomsten waren met arbeidstrainingscentrum TIB (Thorbecke, TalentStad, De Twijn en de Ambelt in Bedrijf) en de recycle- en sorteerwerkzaamheden die er waren in samenwerking met Stichting Kringloop Zwolle en Noggus&Noggus. Ik dacht daarvan: dat zou wel eens heel goed kunnen passen voor onze cliënten. Dat kunnen wij ook. Zo is de samenwerking met TIB ontstaan. En die ging verder.’

Wie of wat inspireert je het meest?
‘Het enthousiasme in de samenwerking met coördinator Wilco Wezenberg van TIB was vanaf begin af aan heel aanstekelijk en besmettelijk. Hij heeft me vanaf dag één met het WaardeRing-virus besmet. We zagen en zien nog steeds overal kansen liggen en gingen dat dan uitproberen. Dan zeiden we: we noemen alles een pilot en gaan het gewoon doen! Dat is echt zo. Het Frion-dagbestedingsoverleg hebben we een keer bij TIB georganiseerd en daar raakten de collega’s ook geïnspireerd. Ook cliënten zijn er op bezoek geweest en ze mochten dingen uitproberen, dat was geweldig. Zo heeft het enthousiasme zich ook als een olievlek uitgebreid in onze organisatie. Het handige is dat de arbeidstrainingscentra het eerst uitproberen, en wij dan kunnen volgen. Heel leuk om te melden is dat we nu op onze locatie in Steenwijk ook werkzaamheden doen voor Kringloopwinkel Steenwijk. Ze hebben mijn projectplannen met instructies voor de cliënten gewoon één op één overgenomen. Het project heeft daar zelfs een prijs gewonnen die door de gemeente Steenwijkerland werd uitgereikt.’

Waarvan gaan jouw tenen echt krullen?
‘Inmiddels heb ik voldoende middelen om goede schoenen te kunnen kopen en daarmee het tempo van anderen te kunnen volgen. Als mijn tenen ergens van dreigen te gaan krullen, dan is het wanneer ik geremd word in mijn enthousiasme over mijn eigen projectplannen. Dat is op zich niet verkeerd, want ik ga niet over het tempo van een ander, en het geeft aan dat er aan de voorkant eerst nog werk te doen is om anderen mee te nemen in de ideeën en plannen die je hebt. Kijk, ik hou gewoon mijn stip op de horizon, wat er ook gebeurt. Helemaal niets is vanzelfsprekend of makkelijk, dat weet ik en daar hou ik gewoon rekening mee. Ze vragen ons bijvoorbeeld om grote hoeveelheden papier te versnipperen. Hoe moeilijk kan dat zijn? Maar nee. Er zitten nietjes in. Er komt veel stof bij vrij, waar niet iedereen tegen kan. Het is niet fijn genoeg versnipperd. En als het versnipperd is, kan het niet in de blauwe bak, want dan moeten we ervoor betalen. Dus dan moet het naar de kringloop, maar hoe komt het dan daar. En zo komt er een heel palet aan denkwerk op je pad. Maar ik hou vol. Want het is toch allemaal fantastisch wat we doen! En uiteindelijk lukt het allemaal toch maar.’

Waarvan bloeit jouw hart op?
‘Wanneer ik bij onze dagcentra kom en cliënten mij vertellen dat ze het werk leuk vinden dat we binnen hebben gehaald. Ze vragen me wanneer er weer nieuwe rolcontainers komen, ‘want we hebben het werk alweer af’.  Ik vertel ze dan dat ze het eens een keertje rustig aan moeten doen en niet zo hard moeten werken omdat ik ze niet bij kan houden. Dan krijg ik altijd lachende gezichten en dat is het mooiste wat er is. Cliënten weten dat ze nuttig en zinvol werk aan het doen zijn en dat ze iets goeds doen voor het milieu. En dat ik ze niet bij kan houden met de containers regelen is dan ook geen grapje.’

Wat is het leukste circulaire voorval dat je ooit hebt meegemaakt?
‘Toen de pop-up winkel in Zwolle een definitieve doorstart ging maken en een permanente plek in de binnenstad zou krijgen, is er tijdens een partnerbijeenkomst een rondleiding gegeven in het nieuw te ontwikkelen pand, wat nu de winkel van Waarde is. Projectleider Rosa Scholtens vertelde wat de plannen waren en daaruit kwam een mooie en circulaire samenwerking voort.  Ik heb kunnen regelen dat we samen mochten gaan “winkelen” in ons oude pand bij de IJsselbolder in Zwolle-Zuid, die op het punt stond te worden afgebroken. Veel spullen uit ons oude gebouw hebben een nieuw leven gekregen in de winkel van Waarde. Onder andere een keukenblok, vaatwasser, lockers, winkelkasten, een whiteboard en een vitrinekast.’

Wat is de mooiste circulaire oplossing die je ooit hebt gezien?
‘Ik vrees dat die nog uitgevonden moet worden. Er wordt bijvoorbeeld al veel plastic gerecycled naar nieuwe producten, maar dan is het nog steeds plastic. Ik word telkens wel geïnspireerd door de partners van de WaardeRing, door waar zij mee bezig zijn en hoe ze nadenken over hoe we een beetje zuiniger kunnen zijn op onze planeet.’

Hoe ziet het circulaire huis van je dromen eruit?
‘Als ik nu een nieuw huis mocht bouwen dan zou ik dat graag zo klimaatneutraal als mogelijk willen. Hemelwater gebruiken voor de wasmachine, douche en toilet. Stroom volledig van de zonnepanelen.’

Als je een wet mocht maken/schrijven, hoe zou die dan luiden?
‘Da’s een lastige. Vaak zijn wetten niet voor iedereen gelijk of eerlijk, maar als ik het klein houd en dicht bij mezelf, dan zouden we voorzichtiger om moeten gaan met bestrijdingsmiddelen.’

Wat is je ultieme circulaire droom? Of heb je er meerdere?
‘Ik zou het heel fijn maar ook noodzakelijk vinden wanneer we de wereld een beetje netjes achterlaten voor onze kinderen. Mijn droom zou zijn dat een generatie een oplossing vindt voor de problemen die er zijn met betrekking tot het milieu en klimaat.’

Heb je een circulaire tip of wetenswaardigheid?
‘Alles en iedereen doet ertoe. Het circulair demonteren en recyclen van kleerhangers, ordners, speelgoed, fotolijstjes, cd’s, dvd’s en lp’s dat we bij Frion doen, is van belang. Het doet ertoe. Als wij met cliënten en leerlingen met gemak 2,5 ton afval uit de verbrandingsoven weten te redden en er weer een grondstof van maken, dan is dat ook de moeite toch? Het gaat ook over bewustwording: onze cliënt komt thuis en vertelt dat hij wat aan het milieu doet. En zo gaat hij bij mij thuis ook, mijn dochters zien altijd allerlei spullen in de achterbak van mijn auto staan, want als ik wat mee kan nemen op mijn pad, doe ik dat ook. Nu zitten er weer geweldig DIY-pakketten in: uilenslingers, dromenvangers en partyslingers die de cliënten op locatie de Golfslag hebben samengesteld. Die breng ik naar Ommen, waar ze bij Noggus&Noggus verkocht worden, evenals bij Van Waarde.’

Wil je nog iets anders circulairs of inclusiefs kwijt?
‘Cliënten met een verstandelijke beperking zijn meer dan hun beperking en kunnen heel goed een zinvolle bijdrage leveren aan onze samenleving… voor degenen die dat nog niet wisten. Alles begint vaak in het klein. Ik ben er dan ook van overtuigd dat het er toe doet dat cliënten werkzaamheden uitvoeren om het milieu te ontlasten. Daar zijn zij heel trots op, en ik ook. Heel trots. En verder: houd organisaties zoals de WaardeRing in ere. Er zijn mensen nodig met positieve verhalen, zodat je met enthousiasme kunt laten zien waar je mee bezig bent en erover vertellen.’