Kansen voor mensen en materialen
2 oktober 2019 | Om mensen en materialen op een optimale manier een (nieuwe) kans te geven, is verbondenheid nodig, constateerde directeur Wilma Voortman van Stichting Kringloop Zwolle en Noggus&Noggus een half jaar geleden. Ze ontdekte dat bedrijven, organisaties en onderwijsinstellingen in de regio Zwolle graag willen samenwerken om circulariteit structureel op de kaart te zetten. En zo ontstond het circulaire ambachtsnetwerk WaardeRing. Het ambitieuze plan won een overheidssubsidie van 75.000 euro. Op 9 oktober 2019 heeft milieuwethouder William Dogger het officiële startschot gegeven voor WaardeRing. De samenwerkende partners zijn enthousiast.
‘Onze kringloopbedrijven zijn op een goede manier bezig met het scheiden van afval’, vertelt Wilma. ‘Als je het echter nog beter wil doen, moet je in de regio de handen ineen slaan, dus ik ging op onderzoek uit naar de mogelijkheden. Enerzijds constateerde ik dat er bij afnemers behoefte aan grondstoffen is die wij bij de kringloop wel binnen krijgen, maar niet in de juiste vorm. Spullen die gedemonteerd of gescheiden moeten worden, of bijvoorbeeld eerst moeten worden opgeknapt. Anderzijds ontdekte ik dat op praktijkscholen en in het voortgezet speciaal onderwijs sinds jaar en dag veel leerlingen zijn die zonder startkwalificatie van school gaan. Voor hen is het heel lastig structureel werk te vinden. Hoe mooi zou het zijn om die kinderen een vakopleiding en werk te bieden dat er toe doet. Als je die twee aspecten combineert, heb je legio mogelijkheden. En juist op dat moment kwam de prijsvraag inzake Circulaire Ambachtscentra om de hoek kijken, met een doelstelling die naadloos op die van ons aansloot. Na overleg met wethouder William Dogger en Hubald van Ark van de gemeente Zwolle en Heico van der Blonk van hogeschool Windesheim heeft Maarten van Dongen van Natuur en Milieu Overijssel een heel mooi plan op papier gezet, waarbij iedereen kan aanschuiven, en waaruit inmiddels al prachtige projecten voortvloeien.’
‘Door verbinding te zoeken, versterk je wat er al is’
Projectleider Circulaire Economie Maarten van Dongen was meteen enthousiast. ‘Het mooie van WaardeRing is dat je niet eerst veel energie en geld hoeft te steken in een fysiek centrum, maar dat je versterkt wat er al is en van daaruit verbindingen zoekt. Een praktijkschool heeft al een arbeidstrainingscentrum en een kringloopwinkel heeft al een plek waar goederen ontvangen worden, reparaties plaatsvinden en materialen gesorteerd worden. Door vanuit die bestaande context op zoek te gaan naar materiaalstromen die net een stapje “hoger” kunnen worden ingezet en dat te koppelen aan de behoefte om leerlingen arbeidsritme op te laten doen en een ambacht te leren, sluit je precies aan bij het concept van een circulaire economie. Dat vind ik heel gaaf. We bedenken steeds nieuwe manieren om te zorgen dat we minder primaire grondstoffen aanspreken, maar voor het grote publiek is het allemaal heel ver weg. Door samen te werken kunnen we een grotere doelgroep aanspreken. Zo is in het plan voor WaardeRing behalve samenwerking met praktijkscholen en vso ook samenwerking met mbo en hbo opgenomen, waardoor studenten leren werken en ondernemen in een circulaire economie. Verder zijn we van plan een lifestylewinkel in de Zwolse binnenstad te openen, waar gerecyclede, refurbished en geupcyclede producten op een mooie manier worden aangeboden. Op die manier kunnen ook mensen die normaliter nooit bij een kringloopwinkel komen zien wat er allemaal mogelijk is. In Ommen heeft Noggus&Noggus al zo’n winkel: de Schatkamer. Het is een goede manier om mensen te laten zien dat “afval” echt iets van vroeger is.
‘Er wordt niet alleen gepraat, er gebeuren daadwerkelijk dingen’
‘Voor ROVA is WaardeRing een ontwikkeling waarbij we in ieder geval aangesloten moeten zijn’, stelt Senior Beleidsadviseur Circulaire Economie Marjolein Mann. ‘Wij zijn zelf voortdurend aan het kijken hoe we kunnen invoegen in een circulaire economie en de komst van een circulair ambachtelijk netwerk heeft gevolgen voor onze bedrijfsvoering. In onze milieustraten zien we allerlei materialen binnenkomen, die eventueel weggezet kunnen bij verwerkers die er nog wat mee kunnen. Dat materiaal is vaak relatief laagwaardig, omdat het grote bulkstromen betreffen waar niet voorzichtig mee omgegaan wordt. Als er een mogelijkheid is om een deel van de materialen op een andere manier in te zamelen of te verwerken, dan willen we daar graag over nadenken. We hebben de kennis in huis en we hebben logistieke middelen die een rol kunnen spelen bij inzameling van bepaalde stromen. Idealiter willen we dat er meer spullen hoogwaardig hergebruikt worden en minder laagwaardig gerecycled. Wat ik hoop is dat mensen gaan nadenken over de waarde van spullen voordat ze die weggooien. Thuis heb ik bijna alleen maar tweede-, derde- of vijfdehands meubels en ik ben daar trots op. Ik ben blij met WaardeRing omdat het concept de kansen van de circulaire economie zichtbaarder maakt. Het leuke is de bereidheid van de partners om nieuwe ideeën uit te proberen. Er wordt niet alleen gepraat, er gebeuren echt dingen. Het bruist.’
‘Kijk eens wat voor moois we aan het doen zijn’
De eerste projecten van WaardeRing zijn al van start gegaan. ‘Onder mijn begeleiding gaan onze leerlingen in groepjes aan het werk bij Stichting Kringloop Zwolle’, vertelt circulair ondernemend docent praktijkonderwijs bij Thorbecke Scholengemeenschap Frank Aalbers. ‘Leerlingen die geïnteresseerd zijn in winkelwerkzaamheden zijn op de dinsdag aan het werk bij Kringloop Zwolle aan de Veerallee, terwijl een ander groepje leerlingen zich elke donderdag bezighoudt met bijvoorbeeld het demonteren van lattenbodems in de vestiging in Zwolle-Zuid. Zo kunnen ze oefenen met werken in een echt bedrijf. Ze leren omgaan met collega’s, structuur en opdrachten, en ondertussen ontdekken ze of het werk wat voor ze is. Het mooie is dat ze zo ook kennismaken met circulariteit en kunnen gaan beseffen dat hun werk heel zinvol is. Dat ze gewoon echt daadwerkelijk bezig zijn om die afvalbult een stuk kleiner te maken. Het leuke is dat we het op die manier ook naar buiten kunnen brengen: kijk eens wat voor moois we aan het doen zijn. Dat is waar Thorbecke Scholengemeenschap voor gaat, we willen ons laten zien, we willen verbindingen zoeken om te zorgen dat onze leerlingen optimale kansen krijgen. Ik denk dat WaardeRing daaraan veel kan bijdragen. Het concept heeft heel veel potentie. We krijgen nu al vragen van andere scholen om aan te haken.’
‘Als je met z’n allen samenwerkt is de kans op mooie oplossingen veel groter’
‘Op een goede dag leidde Wilma me rond bij Stichting Kringloop Zwolle’, vertelt directeur Karst Klein van Binthout, het bedrijf met passie voor hout, mens en design. ‘Ze vertelde over producten die bij het afval belanden, terwijl er misschien best nog wel mooie dingen mee te doen zijn, zoals lattenbodems. Ik zei: geef maar een bosje mee, misschien kunnen we er wat voor bedenken. Ik vind het leuk om uit te vogelen wat je met zoiets kunt doen. Niet veel later kreeg ik een aanvraag voor plafondpanelen, en ik dacht: eureka! Nu hebben we een mooie bestemming voor latten die anders bij het houtafval terechtkomen. Wilma moest nog wel een manier vinden om die lattenbodems te demonteren, maar binnen WaardeRing werd daar al snel een oplossing voor gevonden. Dat wordt nu gedaan door praktijkonderwijsleerlingen. WaardeRing is een prima plek om vraagstukken uit te zetten. Als je met zulke mooie partijen samenwerkt is de kans veel groter dat je oplossingen bereikt. Ik zou het echt heel gaaf vinden wanneer we steeds meer materialen kunnen hergebruiken. En als we daarmee mensen die dat nodig hebben een steuntje in de rug kunnen bieden op weg naar betaald werk, is dat alleen maar prachtig.’
WaardeRing werkt
WaardeRing is een samenwerkingsverband van de Gemeente Zwolle, Stichting Kringloop Zwolle en Noggus&Noggus, Onderwijscentrum De Twijn, Afvalinzamelaar ROVA, Thorbecke Scholengemeenschap, Hogeschool Windesheim, Tiem, Binthout, Cibap vakschool voor vormgeving, ICT-Kringloop, Cavoi coaching en advies, Natuur en Milieu Overijssel en Eco Impact. Binnen WaardeRing is inmiddels een aantal projecten van start gegaan. Praktijkschoolleerlingen en vrijwilligers demonteren lattenbodems, die Binthout verwerkt tot plafondpanelen. Binthout hergebruikt ook gedemonteerde tafelbladen voor het creëren van nieuwe lifestyleproducten. In de toekomst wordt bekeken wat er kan worden gedaan met niet verkoopbare massieve meubelen. Praktijkschoolleerlingen scheiden cd’s en dvd’s van plastic hoesjes en papier. Het harde kunststof wordt verwerkt tot granulaat, waar kaarsenstandaards van worden gemaakt. Oude kaarsen en kaarsstompen worden gescheiden bij de inname en bij Philadelphia in Kampen omgesmolten tot nieuwe kaarsen. Deze worden weer verkocht in de kringloopwinkels. Nieuwe afnemers voor gesorteerde monostromen en mooie ideeën voor de toepassing van afgedankte goederen of materialen zijn altijd welkom bij WaardeRing, waar het draait om kansen voor mensen en materialen.